Project 1572

Het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers heeft onderzoek gedaan naar de gebeurtenissen in 1572, het jaar van de geboorte van Nederland. In de Achterhoek en Liemers woedde destijds een bloedige strijd. Ben je benieuwd naar de gebeurtenissen in dit jaar? Daarover hebben ECAL-streekarchivarissen Natalya Staring en Willem Willemsen, samen met Frans Miggelbrink, een serie korte films gemaakt.

Dit jaar wordt landelijk herdacht dat 450 jaar geleden uit de opstand tegen de Spaanse machthebber de geboorte van Nederland is ontstaan. Hiermee wordt bedoeld dat vanaf 1572 het tij keerde en de Spanjaarden steeds verder werden verdreven uit delen van de Nederlanden. Het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers (ECAL) heeft onderzoek gedaan naar de gebeurtenissen in het jaar 1572. Aan de hand van dit onderzoek is een serie korte films vervaardigd over de gebeurtenissen in de Achterhoek en Liemers in die tijd. In onze streek woedde een bloedige strijd. Ben je benieuwd naar de gebeurtenissen in dit jaar? Kijk dan de gehele serie van negen afleveringen op deze pagina!

Aflevering proloog: De aanloop naar 1572

In deze aflevering (verschenen op 29-04-2022) worden de oplopende spanningen in de periode vóór 1572 belicht en wordt een beeld geschetst van Willem van den Bergh.

aflevering proloog

Aflevering 1: Oplopende spanning in het voorjaar van 1572

In deze aflevering (verschenen op 04-05-2022) wordt er gesproken over de Bosgeuzen in de bossen bij Zeddam. Er worden verschillende overvallen gedaan en spionnen worden op pad gestuurd. De Geuzen maken plannen om de regio Achterhoek en Liemers te veroveren onder leiding van Willem van den Bergh, zwager van Willem van Oranje. De Geuzen verzamelen zich bij de Radstaak te Winterswijk.

Aflevering 2: Mei 1572, de inval van de Geuzen

In deze aflevering (verschenen op 13-05-2022) wordt er gesproken over de inval van de Geuzen. Het is mei 1572 de strijd en het lijden van de inwoners begint. De Geuzen trekken vanuit verschillende kanten de regio binnen. Een groep van zevenhonderd Geuzen trekt via Doesburg, Bronckhorst en Steenderen. Andere groepen trekken via Winterswijk, Aalten en Dinxperlo of via Gendringen en Terborg. De Bosgeuzen sluiten zich bij de binnentrekkende groepen aan en de regio wordt overspoeld met strijders. Het veroverde platteland wordt geplunderd en burgers worden vermoord. Veel inwoners slaan op de vlucht.

Aflevering 3: De belegering van Huis Bergh

Deze aflevering (verschenen op 18-05-2022) staat in het teken van de belegering van Huis Bergh. De Geuzen belegeren het kasteel enkele dagen, eind mei, terwijl enkelen in Spaanse dienst het kasteel verdedigen. De Spaansgezinde landdrost, Andries van Anderlecht, vraagt het Hof om hulp. Maar komt deze hulp op tijd? 

Aflevering 4: De strijd om de vestingsteden in juni 

Deze aflevering (verschenen op 25-05-2022) staat in het teken van de vestingsteden Bredevoort, Doesburg, Doetinchem en Groenlo in de maand juni. De Geuzen hebben inmiddels het platteland in handen en nu is het tijd om de vestingsteden in te nemen. De steden sluiten de poorten en bereiden zich voor. De Geuzen hebben immers geen kanonnen dus de steden durven de strijd wel aan! Hoe zou dit aflopen? 

Aflevering 5: Plundering en herbewapening

Deze aflevering (verschenen op 03-06-2022) gaat over de plunderingen van de kerken in de Achterhoek en Liemers tijdens de inval van de Geuzen. De oorlogsbuit wordt verhandeld, de Geuzen willen direct cashen. Er worden weer nieuwe wapens gekocht want de Geuzen gaan herbewapenen. Ze maken zich klaar voor de nieuwe strijd. WIl je weten welke wapens er zoal werden gebruikt? Kijk dan deze aflevering over plundering en herbewapening!

Aflevering 6: Geheimschrift en vluchtelingen 

In deze aflevering (verschenen op 10-06-2022) hebben we aandacht voor communicatie in geheimschrift en de boerenfamilies die gevlucht zijn. Zij moeten overleven in de moerassen. De laatste delen van de Achterhoek en Liemers zijn nog niet in handen van de Geuzen. We hebben het over de belangrijkste voorbeelden: De heerlijkheid Borculo en Huis Ulft. Wat maakt deze plaatsen zo bijzonder dat ze niet in te nemen zijn? Je komt het te weten in aflevering 6! 

Aflevering 7: De herovering door de Spanjaarden

De Spanjaarden komen weer terug en heroveren de regio. In deze aflevering (verschenen op 17-06-2022) wordt het leed van de bevolking besproken in de periode dat de Spanjaarden de Geuzen verjagen en veel van de plaatselijke bevolking eisen. Er wordt verteld over de 'Zwarte Ruiters' in Doesburg en het beleg van Zutphen dat vanuit Doesburg wordt voorbereid. Willem van Oranje verblijft in het Baarhuis te Doetinchem en wordt achterna gezeten door de beruchte Don Frederik, de zoon van Alva. Enorme legereenheden komen op de Achterhoek en Liemers af. 

Aflevering 8: Veroveren en vluchten. Hoe gaat het verder?

Het grootste gedeelte van de Spaanse troepen trekt alweer verder naar het westen. Een deel van het leger blijft achter. Maar hoe blijft de regio achter na dit jaar en hoe gaat het verder? In deze aflevering (verschenen op 24-06-2022) wordt uitgelegd hoe dit verder gaat. We kunnen vast verklappen dat het ook na 1572 een periode van doffe ellende is. De strijd is nog niet voorbij. Verschillende invallen, de boerenopstand, het beleg van Groenlo en ga maar door. Bekijk de allerlaatste aflevering uit de serie om te weten hoe het afloopt!  

Meer weten?

De filmpjes hebben als doel om een eenvoudig en kort verhaal te vertellen. In de zomer van 2022 zal er ook een boekje worden uitgegeven door het ECAL waarin u een meer uitgebreid verhaal kunt lezen over het jaar 1572. Zie ook alvast het Jaarboek Achterhoek en Liemers 45 dat in het teken staat van het jaar 1572: Jaarboek Achterhoek en Liemers nr. 45 (achterhoekseboeken.nl).

In de negen afleveringen bespreekt Frans Miggelbrink met ECAL-medewerkers Natalya Staring en Willem Willemsen de situatie in de streek. De door Indra Hagelstein gemaakte filmpjes zijn bedoeld voor iedereen die een helder inzicht wil krijgen in deze periode van de Tachtigjarige Oorlog. De afleveringen gaan in op de situaties te Aalten, Borculo, Bredevoort, Bronckhorst, Didam, Doesburg, Doetinchem, Eibergen, Etten, Groenlo, ’s-Heerenberg, Terborg, Ulft, Neede, Winterswijk, Zeddam en nog vele andere plaatsen in de Achterhoek en Liemers. Onderwerpen als de inname van vestingsteden en kastelen, het belang van kanonnen, de plundering van kerken, de oorlogseconomie en het gebruik van verschillende wapens komen aan de orde.

Deze publicatie is mogelijk gemaakt door het Cultuur en Erfgoedpact Achterhoek en betreft de deelnemende gemeenten van dan dit Erfgoedpact; Aalten, Berkelland, Bronckhorst, Doesburg, Doetinchem, Montferland, Oost Gelre, Oude IJsselstreek en Winterswijk. 

Voor eventuele vragen kunt u contact opnemen met het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers via info@ecal.nu of via 0314-787078. Of kijk op www.geboortevannederland.nl.