Lezing: het leven van personeel bij de adel

Wat gebeurde er écht achter de statige muren van kastelen en adellijke huizen? Op donderdag 27 november 2025 organiseert het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers een interessante lezing over het verborgen leven van het personeel dat eeuwenlang in de schaduw van de adel leefde. Cultuurhistoricus en conservator Bjorn Storm laat aan de hand van persoonlijke verhalen, archiefstukken en verrassende vondsten zien hoe het leven van deze vaak onzichtbare personeelsleden eruitzag.

Links: Cultuurhistoricus en conservator Bjorn Storm.

Downton Abbey

Wanneer we denken aan kastelen en adellijke huizen, komen al snel beelden van ridderlijke helden, baronnen en baronessen voor ogen. Maar dat is slechts de halve waarheid. Wie Downton Abbey heeft gevolgd, weet dat er nog een wereld schuilging achter de statige façades: die van het personeel. Zonder koetsiers, kamermeisjes, huisknechten en keukenmeiden zou het adellijke leven eenvoudigweg niet hebben kunnen bestaan. Deze personeelsleden waren vaak inwonend in het huis van hun adellijke werkgevers, maar hun werelden verschilden hemelsbreed. Kortom, het waren twee groepen die in sociale klasse, aanzien en rijkdom mijlenver uit elkaar stonden, maar toch onder één dak leefden.

U kunt zich aanmelden via het aanmeldformulier door op de onderstaande button te klikken.

Aanmeldformulier

 Weinig aandacht

Er is relatief weinig aandacht voor deze personeelsleden in de geschiedschrijving. Bronnen zijn schaars: waar de adel hun dagen nauwgezet vastlegde in dagboeken en brieven, had het personeel daarvoor eenvoudigweg de tijd en de luxe niet. Juist daarom is het van groot belang hun verhalen wél te vertellen. Het geeft tenslotte een nieuw perspectief op het adellijke leven en geeft daarmee een vollediger beeld van de adelsgeschiedenis. Bovendien vertellen de personeelsverhalen veel over het dagelijks leven in een adellijk huis. Het waren niet alleen de baron en barones die het leven op een kasteel kleur gaven, integendeel!

Foto van Françoise W.M. van der Borch met haar gouvernante in de periode 1910-1920. Bron: Gelders Archief: 0556-759, Public Domain Mark 1.0 licentie

Over de lezing

Hoogste tijd om deze onzichtbare verhalen een stem te geven. Tijdens de lezing zal Storm onder meer ingaan op:

• Het onderzoek naar personeelsleden: welke sporen hebben zij nagelaten en hoe kun je hun verhalen reconstrueren?

• Het dagelijks leven downstairs: Wat betekende het om in dienst te zijn van een adellijke familie? Welke rollen speelden dienstmeisjes, koetsiers en huisknechten achter de schermen van het statige leven op kastelen en buitenplaatsen? En hoe ging personeel en adel met elkaar om?

• Speciale aandacht krijgt het in de Achterhoek gelegen huis Verwolde, maar ook andere adellijke huizen zullen de revue passeren.  

De huisknecht en 3 dienstbodes op de brug van Slot Zuylen. Bron: fotocollectie Slot Zuylen, via Bjorn Storm

Over de spreker

Bjorn Storm is opgeleid als cultuurhistoricus en deed voor zijn masterscriptie onderzoek naar personeel bij adellijke families in Nederland. Na vier jaar bij Rijksmuseum Muiderslot werkt hij nu als junior conservator bij Slot Zuylen. Daar houdt hij zich bezig met onderzoek, tentoonstellingen en collectiebeheer. Onlangs maakte hij de tentoonstelling Personeelsgeheimen – Last, Liefde & Loyaliteit (augustus 2025 t/m 18 januari 2026) over het personeelsleven op Slot Zuylen.

Praktische informatie

Datum: donderdag 27 november 2025
Tijd: 19.30 uur (inloop vanaf 19.00 uur) tot circa 21:30 uur
Locatie: Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers, gebouw ’t Brewinc, IJsselkade 13, Doetinchem 
Toegang: gratis (consumptie voor eigen rekening)
Parkeren: Parkeren | Gemeente Doetinchem