Archiefoverzicht

De oudste oorkondelijke vermelding van Doetinchem betreft de 'villa Duetinghem' als een plaats met een eigen kerk anno 838. Zij verwierf haar eerste stadsrechten omstreeks 1230 van graaf Otto II van Gelre, waarbij een bebouwd gebied rond de parochiekerk juridisch werd afgescheiden van de omliggende buurschappen. Kerkelijk vormden stad en ambt nog één kerspel, juridisch en bestuurlijk waren zij voortaan afzonderlijke districten, waarbij het buitengebied als richterambt Doetinchem ressorteerde onder het Landdrostambt Zutphen. Een begrensd gebied buiten de stadsmuren, het zg. schependom, bleef tot de jurisdictie van de stad behoren. De originele akten van de stadsprivileges, zoals het recht om de stad te ommuren, een eigen bestuur te kiezen en zelf recht te spreken, verleend door de opeenvolgende graven en hertogen van Gelre, gingen helaas in 1527 door brand verloren. Het oudste bewaardgebleven stadszegel dateert uit 1236 *  .
De vroegste aanwezige bronnen in het stadsarchief stammen uit de 14e eeuw. Het stedelijk bestuur bestond destijds uit een richter, aangesteld door de hertog van Gelre, bijgestaan door een twaalftal schepenen, die door de burgers werden gekozen. Voorts werden door de burgers twee gemeensknapen aangesteld, die aanvankelijk de verantwoordelijkheid droegen voor het beheer van de stedelijke financiën, dat later door een rentmeester werd gevoerd. Zij riepen zo nodig de burgers op ter raadpleging om met de schepenen rechtsgeldige besluiten over stedelijke aangelegenheden te nemen.

Na de Tachtigjarige oorlog, die veel inwoners had verdreven, werd het aantal schepenen bij gebrek aan kandidaten ongeveer gehalveerd, zodat de raad, die met name uit oud-schepenen bestond, geleidelijk ophield te bestaan. Voortaan vulde het schepencollege zichzelf aan en koos uit haar midden de burgemeesters. Gezamenlijk vormden zij de magistraat.

Uit hun midden werden ook leden afgevaardigd in de besturen van kerk, gasthuis en Latijnse school. Een kleine groep notabele families kreeg aldus de macht in handen. De schepenen kozen aanvankelijk uit afgevaardigden van de burgerij vierentwintig gemeenslieden, welk college fungeerde als een soort gemeenteraad, die de financiën controleerde en de rentmeester aanstelde. In het oude Raadhuis vergaderden de gemeenslieden beneden, de magistraatsleden boven, in gescheiden vergaderingen.
Oorlogen lieten lang hun sporen na. Doetinchem verwierf in de 80-jarige oorlog neutraliteit, maar moest daarvoor de vestingwerken slopen. Brandschatting en plundering door strijdende partijen moesten regelmatig worden afgekocht (rantsoengeld). Als nasleep van de oorlog in 1672-1674 betaalde men jarenlang 'ostagegeld' als losgeld voor gegijzelde burgers. Na het rampjaar 1672 werd van hogerhand aan het gewest Gelderland een regeringsreglement opgelegd. De leden van de Doetinchemse magistraat werden voortaan benoemd door de prins van Oranje als stadhouder van Gelderland, die alleen nog maar partijgangers uit voorname families aanstelde in bestuurlijke functies. Het plaatselijke college van gemeenslieden werd niet meer aangevuld en hield geleidelijk op te bestaan. Deze gang van zaken bleef onder volgende stadhouders in stand en veroorzaakte ook elders in de Republiek der Vereenigde Nederlanden een grote maatschappelijke onvrede, die regelmatig leidde tot politieke verwikkelingen. Uiteindelijk bracht de Bataafsche Omwenteling in 1795 in opeenvolgende bestuurlijke reorganisaties burgerlijke representanten in de plaatselijke, gewestelijke en landelijke bestuursorganen. Na de inlijving van de Republiek bij het Franse keizerrijk kreeg Doetinchem in 1811 een gemeenteraad, bestaande uit tien leden, onder voorzitterschap van een maire, die tevens ambtenaar van de Burgerlijke Stand was. Deze werd bestuurlijk geassisteerd door twee adjunct-maires en administratief ondersteund door een secretaris.