Bidprentjes
Bidprentjes zijn kaartjes die meestal bij begrafenissen worden uitgedeeld ter nagedachtenis aan de overledene. Op het bidprentje staat meestal een korte levensschets, een foto en/of een gedicht of stukje proza. De bidprentjes worden door veel mensen verzameld en in sommige gevallen komen ze ook terecht bij het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers.
De herkomst van het bidprentje
Het bidprentje is van oudsher een rooms-katholieke traditie. Het is het prentje dat wordt uitgereikt bij een begrafenis als herinnering aan de overledene. Het wordt daarom ook wel doods- of dodenprentje of gedachtenisprentje genoemd. Het bidprentje is afkomstig uit de Nederlanden, d.w.z. het huidige Nederland en België. De eerste exemplaren komen uit het laat 16e eeuwse Antwerpen met afbeeldingen uit het Oude of Nieuwe Testament. Het waren vooral priesters en kloosterlingen die deze eerste bidprentjes lieten maken. Op de achterkant werd de naam van de overledene geschreven met meestal een gebed of een tekst uit die Bijbel erbij. Onder het plaatje werd, in het Latijn, Frans of Nederlands, een tekst geplaatst . Op veel prentjes stond R.I.P. (=Requiescat in Pace) of in het Nederlands “dat hij/zij moge rusten in vrede” Op de achterkant stond dan “Bid voor de Ziel van Zaliger” gevolgd door de naam, de plaats en de leeftijd van de overledene en tenslotte een tekst uit de bijbel die paste bij de overledene.
Eind 18e eeuw kregen de rijke gelovigen en priesters al een bidprentje. Na 1850 werd het uitgeven van prentjes voor overledenen ook voor andere groepen mensen betaalbaar. Dit kwam vooral doordat de grondstoffen en de druktechniek goedkoper werden.
De teksten op het bidprentje
In de beginperiode werden naast de naam van de overledene alleen de leeftijd, datum en plaats van overlijden op het prentje vermeld. Men voegde hier later meer gegevens aan toe, zoals: de begraafplaats, de geboortedatum en de geboorteplaats. Soms werden bij personen van enig aanzien de maatschappelijke functies en lidmaatschappen van maatschappelijke organisaties vermeld. Bij geestelijken en religieuzen werd vermeld waar en wanneer zij bepaalde functies hadden vervuld.
Een bepaalde mate van ontkerkelijking zien we gedurende de 20e eeuw ook in de bidprentjes terug. De bijbelteksten, die lange tijd onder de naam en sterfdatum werden geplaatst, werden geleidelijk aan vervangen door een kort levensbericht van de overledene. Eind 19e eeuw verschijnt voor het eerst een foto van de overledene op de voorkant van het bidprentje. De laatste decennia van de 20e eeuw worden regelmatig gedichten, songteksten of stukjes proza op de bidprentjes geplaatst. Aan het eind van de 20e eeuw werd dit levensbericht een uitgebreid verhaal. Voor een onderzoeker zijn dergelijke verhalen en een foto van de overledene zeer waardevol.
Onderzoek in bidprentjes
Het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers heeft een verzameling van ruim 1200 bidprentjes, niet alleen uit de regio, maar ook van daarbuiten. Alle bidprentjes zijn gescand en online te raadplegen via onderstaande button.