Notariële archieven

Notariële Archieven vanaf 1811

In 1811 is onder Franse wetgeving het notariaat hervormd. Voor de hervorming verrichtten notarissen in het algemeen notariële handelingen in plaatselijke gerechten en weeskamers. Een voorbeeld hiervan is het archief van Notaris Callenfels uit Steenderen (de oudste stukken dateren uit 1780). In 1811 werden in het hele land notariële standplaatsen gecreëerd en ging het grootste deel van de vrijwillige rechtspraak afkomstig van de gerechten en de weeskamers op de notaris over. Vanaf 1811 zijn dus in vrijwel elke gemeente één of meerdere notarissen actief geweest.

Deze notarissen maakten akten op om afspraken tussen mensen vast te leggen. Met notariële archieven bedoelt het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers (ECAL) uitsluitend de series akten die de notaris vanaf 1811 verplicht was te bewaren. Archiefbescheiden als correspondentie, boekhouding of huisvesting van een notariskantoor vallen niet onder de notariële archieven.

Wat vindt u zoal in de notariële archieven?

Ook voor zaken waarvoor u vandaag de dag naar de notaris gaat, ging men vroeger naar de notaris om een akte te laten opmaken. De volgende soort akten treft u in de notariële archieven aan:

• Testamenten

• Akten van overdracht van onroerend goed en hypotheek

• Boedelscheidingen (ook boedelverdelingen)

• Akten van huwelijkse voorwaarden

• Akten van koop en verkoop van roerende goederen

• Royementen (vaak niet in minuut aanwezig)

• Nummerverwisselingen nationale militie

Notariële archieven ná 1935

Het Erfgoedcentrum beschikt niet over de notariële archieven van ná 1935. Deze worden bewaard bij de rechtbank, de notaris zelf of de opvolgende notaris. Een overzicht van de deze protocollenregisters vindt u op website van de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB). Op deze site zijn ook de voorwaarden te lezen voor het aanvragen van een akte. In de rijksarchieven worden de archieven van notarissen bewaard uit standplaatsen die niet onder een gemeente- of archiefdienst vallen. Voor Gelderland is dat het Gelders Archief.

Valkuilen bij onderzoek en tips

1. Akten die in brevet zijn opgemaakt (oorspronkelijke tekst van een akte waarvan de notaris geen minuut onder zich houdt) zijn vanaf het repertorium in de voorouderdatabase beschreven, maar zijn niet in minuut beschikbaar. In de database is dat aangegeven met de vermelding "akte niet aanwezig".

2. Repertoria zijn soms erg klein en slordig geschreven. Het ontcijferen van persoonsnamen is in veel gevallen daarom moeilijk. Mist u een naam? Probeer dan ook eens te zoeken op jaar en plaats.

3. De keuze voor een notaris is vrij, men is niet verplicht een notaris te kiezen in de eigen woonplaats. Het is dus belangrijk om te weten welke notaris de gezochte akte heeft opgemaakt.

4. Het Centraal Testamentenregister (CTR) in Den Haag. Het CTR houdt bij door welke persoon op welke datum en door welke notaris een testament is gemaakt. De notaris geeft dit op. De inhoud van het testament is daar niet bekend.